Page 92 - 8.SINIF TEMEL KİTAP TÜRKÇE
P. 92
3. Bölüm Parçada Anlam TK TUR131
Örnek:
Hikâye Unsurları / Anlatıcı Türleri / Dil ve Anlatım Özellikleri Örnek:
Aşağıdaki metinlerin hangisinde anlatım farklı bir kişi ağ-
Hikâye Unsurları zıyla yapılmıştır?
Hikâye edici yani olay çevresinde gelişen yazı türlerinde olay, A) Bu, her gece uykusunda onu kurtarmak için birçok gemi-
yer (mekân), zaman ve kişiler olmak üzere dört temel unsur nin pupa yelken geldiğini gören zavallı eski bir Türk for-
bulunur. Bu unsurlara hikâye unsurları denir. sasıydı. Tutsak olalı kırk yılı geçmişti. Otuz yaşında, dinç,
Olay: Hikâyede ele alınan yaşantı ya da duruma “olay” denir. levent, güçlü bir kahramanken Malta korsanlarının eline
Kişiler: Hikâyedeki olayın oluşmasını sağlayan ya da olayı düşmüştü. Yirmi yıl kadar onların kadırgalarında kürek
yaşayan kişilerdir. çekmişti.
Yer (Mekân): Olayın yaşandığı çevre yahut mekândır. B) Güneş, güzelim dağların ardından batmak üzereydi.
Zaman: Olayın yaşandığı dönem, an, zamandır. Hava serinlemişti. Üşüdüğünü hissettiği için hırkasını sır-
tına attı. Çevre sakindi, sanki herkes uykudaydı. Sessizlik
Etkinlik-1 vardı, içeriye koşup radyoyu açtı. Bir müzik yayıldı ortalı-
Hava çok soğuktu, adam da uzun zamandır yoldaydı. Ar- ğa. “Oh!” dedi, içi rahatladı. Müzik vardı ya artık üşümü-
tık zaman kavramını yitirmişti. Saatin kaç olduğunu tahmin yordu sanki.
edemiyordu. Hava yavaş yavaş kararmaya başlarken yol da C) Birkaç aydır bu köydeydim. Bu süngerci köyüne sünger
bitmek bilmiyordu. Bir süre sonra bir kamyonun yaklaştığını avcılığına gelmiştim. Artık dönüyordum. Kasabaya git-
gördü. Heyecanla ellerini salladı ve istemsizce kendini kam- mek için gün ışımadan çok önce uyanmak, yokuşu çık-
yonun önüne doğru atarak kamyonu durdurdu. Genç şoför, mak, uzun kayanın dibine kadar yürüyüp oradan kayığa
adamı kamyonuna aldı. Adama termosundan sıcak bir çay binerek koyun öteki yanına geçmek gerekti.
ikram edip onu gideceği yere kadar götürdü. D) Bu okula geleli daha üç ay olmuştu fakat arkadaşlarının
Bu hikâyenin unsurlarını aşağıya yazınız. gözünde üç yıllık işi sığdırmıştı bu zamana. Herkesin illal-
Olay: lah edip ayaklarının geri geri gittiği bu sınıf, nasıl olup da
kısa sürede gül bahçesine dönüvermişti. Herkes, Ali öğ-
retmenin onları nasıl dize getirdiğini, bu işin sırrını merak
Kişi: ediyordu.
Çözüm:
Çözüm:
Mekân: “A, B, D” seçeneklerindeki “forsasıydı, geçmişti, uykudaydı,
sığdırmıştı, açtı, merak ediyordu” gibi ifadelerden hareketle
Zaman: anlatıcının metnin içinde değil gözlemci konumunda olduğu-
nu anlıyoruz. Yani A, B ve D seçeneğinde anlatım üçüncü
kişi ağzından yapılmıştır. C seçeneğinde geçen “köydeydim,
Anlatıcı Türleri gelmiştim ” ifadelerinden anlatıcının olayın kahramanlarından
Roman, hikâye, masal gibi olay anlatımına dayalı metinlerde biri olduğu anlaşılıyor. Yani C seçeneğinde anlatım birinci kişi
I veya III. kişili anlatım kullanılır. ağzından yapılmıştır. Dolayısıyla doğru cevap, C seçeneğidir.
Etkinlik-2
I. Kişi Ağzıyla Anlatım: Metindeki olayların yine metindeki kah- Aşağıdaki metinlerin kaçıncı kişi ağzından yazıldıklarını
ramanlardan birinin ağzından anlatıldığı bakış açısıdır. Anlatı- altlarındaki boşluklara yazınız.
cı, kendi dil ve üslubunu kullanır ve birinci tekil kişi ağzından a. Yoksul çiftçi, gözlerinden süzülen yaşları silerken gördü-
(ben/biz diliyle) konuşur. ğü şey karşısında yüreği hopladı. Gözlerinden akan yaş-
lar, yanı başındaki taşları altına çeviriyordu. Çoktan bir
III. Kişi Ağzıyla Anlatım: Metindeki olayların metnin dışındaki avuç dolusu altın birikivermişti. Yaşlı çiftçi bunu anlayınca
gözlemci tarafından anlatıldığı bakış açısıdır. Olaylar, üçüncü daha çok ağlamak istedi fakat ağlayamadı. Sanki göz pı-
kişi ağzından (o/onlar diliyle) anlatılır. Anlatıcı, metindeki kah- narları kurumuştu.
ramanlardan biri değildir; gözlemci görevi üstlenir. .........................................................................................
90
