Page 12 - T.C. INKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK SB

UYANAN AVRUPA VE SARSILAN OSMANLI - III

4.
Avrupalı devletlerin gerçekleştirdiği coğrafi keşifler sonucu ticaret gemileri Akdeniz’den ayrılıp Atlas Okyanusu’na
doğru kaydı. Bunun sonucunda Osmanlı Devleti’nin kontrolündeki İpek ve Baharat Yolları önemini, Akdeniz tica-
reti de canlılığını yitirdi. Osmanlı Devleti’nin gümrük gelirleri büyük ölçüde azaldı. Gümrük gelirlerini artırmak için
uygulamaya konulan kapitülasyonlar, amacına hizmet edemediği gibi zarar vermeye de başladı. Avrupa’da yaşa-

nan Sanayi İnkılabı da Osmanlı Devleti’ni olumsuz etkiledi. Sanayileşen Avrupalı devletler ürettikleri ürünleri kapi-
tülasyonlar sayesinde Osmanlı topraklarına kolaylıkla ihraç ettiler. Osmanlı toprakları uluslararası ortak pazara
dönüştü. Osmanlı pazarları Avrupa’dan gelen ucuz ürünlerle doldu. İnsanlar, ucuz ithal mallara yönelince malını
satamayan yerli esnaf üretimini durdurdu. Böylece Osmanlı sanayisi yavaş yavaş çöktü.

Metinde verilen gelişmelerin Osmanlı Devleti’ni aşağıdaki alanların hangisinde daha çok etkilediği söylenebilir?

A) B) C) D)
Siyasi Sosyal Askerî Ekonomik

5.
Sultan Abdülhamid’in hâli (tahttan indirilmesi), Osmanlı siyasi hayatından Sultan II. Abdülhamid’in çekilmesi anlamı-
nı da taşımaktadır. Hâlin (tahttan indirme) yapıldığı gün Yıldız Sarayına gelen Esat Paşa, Arif Hikmet Paşa ve Miralay
Galip Bey, “Biz Meclis-i Mebusan tarafından geldik. Fetva-yı şerif var. Millet seni hâletti. Ama hayatınız emindir.”
demiştir. Bunun üzerine padişah sakin bir üslup ile “Bu işi ben yapmadım. Sebep olanları millet arasın bulsun. Ben
milletimin iyiliği için çok çalıştım. Hepsi mahvoldu. Hepsinin üstüne sünger çekildi...” dedikten sonra bundan son-
raki ikametgâhının Çırağan Sarayı olmasını istemiştir. Ancak padişah bir süre sonra ailesi ile Selânik’e gönderilmiş-
tir. Nitekim Meclis-i Mebusanda çoğunluğun kontrolünü elinde tutmasına ve aydınlar tarafından çoğunlukla destek
görmesine rağmen İttihat ve Terakki Cemiyetinin otorite ve nüfuzunu gölgeleyebilecek yegâne güç odağı,
Abdülhamid’in bizzat kendisidir. Yerine tahta geçen V. Mehmet Reşad’ın halim ve saf tabiatı, cemiyetin çalışmala-
rına padişahlık nüfuzunu kullanarak engel olabilecek bir kudrete hiçbir zaman erişememiştir.

Ali Cevat Bey, İkinci Meşrutiyetin İlanı ve Otuz Bir Mart Hadisesi, s. 81-87.

Verilen bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Osmanlı yönetiminde önemli bir değişim yaşanmıştır.
B) V. Mehmet Reşad Paşa, İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesidir.
C) II. Abdülhamid, meclis kararını öğrendiğinde herhangi bir zorluk çıkarmamıştır.
D) İttihat ve Terakki Cemiyeti, II. Abdülhamid’den çekindiği için Selanik’e göndermiştir.

10