Page 107 - 8.SINIF TEMEL KİTAP FEN BİLİMLERİ

5. ÜNİTE 8. Sınıf Fen Bilimleri

DİŞLİ, KASNAK VE BİLEŞİK MAKİNE

Kasnaklar

n 1
n 2 • Kasnak, birbirine kayışla bağlı olan ve hareketin yönünü ve hızını değiştiren basit
makinelerdir.
r 1 r 2 n = A kasnağının tur sayısı
1
n = B kasnağının tur sayısı
2
B r = A kasnağının yarıçapı
1
A Kasnak modeli-1 r = B kasnağının yarıçapı
2
• Kasnak modeli-2’deki kayış düz bağlandığı için kasnakların dönüş yönü aynıdır.
n 1
n 2 Kasnakların dönme sayısı ise yarıçapları ile ters orantılıdır.
• Kasnak modeli-1’deki kayış çapraz bağlandığı için kasnakların dönüş yönü zıttır.

r 1 r 2 Kasnakların dönme sayısı ise yarıçapları ile ters orantılıdır.

B
A Kasnak modeli-2

Dişli Çarklar n
• Dişli çarklar, hareketin yönünü ve hızını değiştiren basit makinelerdir. Çarkın yarıçapı bü- n
yüdükçe diş sayısı da artar.
r
• Çarkın dönme sayısı diş sayısı ile ters orantılı olarak değişir. 1
• Dişli modeli-1’de dişliler eş merkezli ve merkezleri çakışık oldukları için dönme yönleri ve r 2
dönme sayıları aynıdır.
• Dişli modeli-2’de; Dişli modeli-1
n = A dişlisinin dönme yönü
1
n = B dişlisinin dönme yönü
2
r = A dişlisinin diş yarıçapı r 4 r 3
4
r = B dişlisinin yarıçapıdır.
3
• Dişli modeli 2’de A ve B dişlilerinin dönme yönleri zıttır ve A dişlisinin diş sayısı daha az
A B
olduğu için daha fazla döner.
Dişli modeli-2

Bileşik Makineler
Birden fazla basit makinenin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş makinelere bileşik makineler denir.

Yandaki bileşik makine düzeneğinde;
K h • Çıkrık • Sabit makara • Hareketli makara
L r
kullanılmıştır.
3r h
Çıkrıkta 3 kat kuvvet kazancı sağlanırken hareketli makarada 2 kat kuvvet ka-
2r M zancı sağlanmıştır. Sabit makara kuvvet kazancı sağlamamıştır.
Yani sistemde 6 kat kuvvet kazancı, 6 kat yol kaybı oluşmuştur.
h Bileşik makinelerde kuvvet kazancı, basit makinelerin kuvvet kazancının ayrı
P 2
ayrı hesaplanıp çarpılmasıyla bulunur.

223