Page 19 - 7..SINIF TEMEL KİTAP TÜRKÇE

1. Bölüm
Sözcükte ve Söz Öbeklerinde Anlam

Fön: Yansıma sözcük ses taklidi yoluyla oluşmalı ve işitme • İkisi de anlamsız sözcüklerle:
duyusuyla algılanmalıdır. Örnek:
Örnek:
“Temizlikten sonra ortalık pırıl pırıl oldu.” cümlesindeki “pırıl Küçük çocukların abur cubur yemesini engellemeliyiz.
pırıl” sözcüğü ses taklidi değildir; görme duyumuzla algılaya-
bileceğimiz bir özelliğe sahiptir. Dolayısıyla yansıma sözcük • Yansıma sözcüklerle:
Örnek:
değildir. Örnek:
Fön: Yansıma sözcükler, mecaz anlamda kullanıldıklarında Karnı doyan çocuk mışıl mışıl uyuyordu.
yansıma özelliklerini kaybeder.
Havaların ısınmasıyla tomurcuklar patladı. (Yansıma değil.) • İkinci kelimenin başına “m” ünsüzü getirilerek:
Futbol topumuz patladı. (Yansıma.)
Örnek:
Örnek:
9. Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler Ben ondan yardım mardım istemedim.
Anlam kapsamı geniş, bulunduğu grubu ya da sınıfı içine alan
sözcüklere genel anlamlı sözcükler, anlam kapsamı daha dar • Hâl (durum) eki alarak:
Örnek:
olan sözcüklere ise özel anlamlı sözcükler denir. Örnek:
Örnekler:
Örnekler: Ahmet’le el ele verirsek sorunların üstesinden geliriz.
“Ülke - bölge - şehir - il - ilçe” sözcükleri genelden özele Fön: İkilemeler, her zaman ayrı yazılır; ikilemelerin arasına
doğru sıralanmıştır. hiçbir noktalama işareti girmez.
“Ses - hece - kelime - cümle - paragraf” sözcükleri özelden
genele doğru sıralanmıştır. Etkinlik-4
Otobüs, toplu taşıma aracıdır. (Genel anlam) Aşağıdaki cümlelerde yer alan ikilemelerin nasıl oluştu-
Bindiğimiz otobüs arızalandı. (Özel anlam) ğunu altlarındaki boşluğa yazınız.
Turunçgiller arasında en çok mandalinayı severim. (Genel- • Abuk subuk konuşmalarınla bizi zor durumda bıraktın.
den özele doğru sıralanmış.) ...........................................................................................
Mandalina, turunçgiller arasında en dayanıksız olanıdır. • Hışır hışır ses çıkaran elindeki şu paketle oynama!
(Özelden genele doğru sıralanmış.) ...........................................................................................
• Onun inişli çıkışlı bir yaşamı oldu.

10. İkilemeler ...........................................................................................
Anlatımı güçlendirmek ya da anlamı pekiştirmek amacıyla • Olaylara, günden güne daha olumlu bakıyorsun.
aynı sözcüğün, yakın veya zıt anlamlı sözcüklerin tekrarıyla ...........................................................................................
oluşan sözcük grubuna ikileme denir. İkilemeler şu şekillerde • Kar yağınca fakir fukarayı düşünür, üzülürüm.
oluşturulabilir: ...........................................................................................
• Aynı sözcüğün yinelenmesiyle: • Demek buralarda saat maat bulamadınız, öyle mi?
Örnek:
Örnek: ...........................................................................................
Akşam akşam seni telefonla kim aradı? • Bahçede çeşit çeşit meyve ağaçları vardı.
• Karşıt anlamlı sözcüklerle: ...........................................................................................
Örnek: • Hava kararınca sokaklarda ses seda duyulmazdı.
Örnek:
İyi kötü geçinip gidiyoruz işte. ...........................................................................................
• Eş anlamlı sözcüklerle: • Ufak tefek şeyleri kafana takmamalısın.
Örnek:
Örnek: ...........................................................................................
Evi satın alacak kişilerden ses seda çıkmadı. • İleri geri konuşup da ortamı germeye gerek yok.
• Biri anlamlı, diğeri anlamsız sözcüklerle: ...........................................................................................
• Karnı acıkan öğrenciler zil çalınca koşa koşa kantine gitti.
Örnek: ...........................................................................................
Örnek:
Herkes sehpanın üzerindeki eski püskü sandığın içinden ne- • Eften püften sebeplerle arkadaşlarına küsmemelisin.
ler çıkacağını merak ediyordu. ...........................................................................................

17