Page 24 - 7..SINIF TEMEL KİTAP TÜRKÇE

1. BÖLÜM 7. Sınıf Türkçe

SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM

Örnekler:
1. Söz Öbeğinin Anlamı Örnekler:
Birden fazla sözcüğün belli kurallarla bir araya gelerek oluş- • Elif, öğretmenin gözüne girmek için sıkı çalışıyordu.
turduğu sözcük grubuna söz öbeği denir. Bu öbekler, iki söz- • İnsanlarımız, el ele verip bu sıkıntılı günleri de atlatmalılar.
cükten oluşabileceği gibi daha çok sözcüğün bir araya gel- • Bu olayı bir de Ferhat’a soralım, onun kulağı deliktir, bildiği
mesiyle de oluşabilir. Söz öbeğini oluşturan sözcükler, bazen bir şey vardır.
kendi anlamlarından sıyrılarak yeni bir durum veya kavramı • Mehmet, eli açık bir insandır; bize mutlaka yardım eder.
anlatabilir.
Örnekler:
Örnekler: Yukarıdaki cümlelerde yer alan altı çizili söz öbekleri birer de-
Usta yazar tüm eserinde çağının nabzını yakalamayı başar- yimdir. Bu öbekleri oluşturan sözcükler, kendi anlamlarından
mıştı. sıyrılıp yeni bir anlam karşılayacak şekilde kalıplaşmıştır.
Yukarıdaki cümlede yer alan “çağının nabzını yakalamak” söz
öbeği, “güncel olmak, güncelliği yakalamak” anlamındadır. Deyimlerle ilgili şunlara dikkat etmemiz gerekir:
Ahmet’e hatalı olduğunu anlatmak su üstüne yazı yazmaya
benziyor. 1. Deyimler, genellikle mastar hâlindeki bir sözcükle diğer
Yukarıdaki cümlede yer alan “su üstüne yazı yazmak” söz sözcüklerin öbekleşmesinden oluşur.
Örnekler:
öbeği, “olmayacak bir şey için boşa çaba harcamak, uğraş- Örnekler:
mak” anlamındadır. burnundan solumak, aklı karışmak, çam devirmek, küplere
Fön: Deyimler, ikilemeler, isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, binmek…
edat grupları ve birleşik eylemler de birer söz öbeğidir.
Örnekler: 2. Deyimler farklı şahıs ve kiplere göre çekimlenebilir.
Örnekler:
Örnekler:
Binanın önünde boş bir arsa vardı. Arkadaşlarla bu arsada Örnekler:
çeşit çeşit oyunlar oynar, günümüzü gün ederdik. Oyun oy- Eve geç gittiğimiz için babam burnundan soluyordu.
O (3. tekil kişi)
narken kimseyi rahatsız etmezdik.
binanın önünde isim tamlaması Yine burnundan soluyorsun, birisi bir şey mi dedi?
boş bir arsa sıfat tamlaması Sen (2. tekil kişi)
çeşit çeşit ikileme 3. Deyimlerin büyük çoğunluğu mecaz anlamlıdır.
Örnekler:
gününü gün etmek deyim Örnekler:
• İpe un sermek (İstenilen işi yapmamak için birtakım baha-
2. Deyimler neler ileri sürmek.)
Bir durum ya da olayı ders veya öğüt vermeden anlatan ka- • Göze batmak (Aşırı derecede görünür olmak.)
lıplaşmış söz öbeklerine deyim denir. • Dört gözle beklemek (Çok isteyerek veya özleyerek bekle-
mek.)
Etkinlik-1
Aşağıdaki deyimleri anlamlarıyla örnekteki gibi eşleştiriniz.

1. (d) Çorbada tuzu bulunmak a. Çok güçlükle ele geçirebileceğini sandığı şeyi veya kimseyi birdenbire bulmak.
2. ( ) Dile getirmek b. Kendisine zararı dokunacak bir durum meydana geleceğinden kuşkulanmak.
3. ( ) Gökte ararken yerde bulmak c. Dışarısı ile olan ilişkilerini kesmek, kimse ile görüşmemek.
4. ( ) Pabucu dama atılmak ç. Yersiz ve karşısındakine dokunacak söz söylemek, gaf yapmak.
5. ( ) Mürekkep yalamak d. Yapılmakta olan bir işte küçük de olsa katkısı bulunmak.
6. ( ) İçine kurt düşmek e. Belirtmek, anlatmak, açıklamak, ifade etmek.
7. ( ) Kabuğuna çekilmek f. Tahsil görmek.
8. ( ) Pot kırmak g. Kendinden üstün birisinin çıkmasıyla gözden düşmek.

22