Page 78 - 8.SINIF TEMEL KİTAP TÜRKÇE

3. Bölüm Parçada Anlam

Örnek:
Örnek: Örnek:
Örnek:
Milletler tarihin bilinen ya da bilinmeyen çağlarından itibaren Toprak kaymalarını incelemek isteyen Japon bilim insanları,
edindikleri tecrübeleri farklı yollarla sonraki kuşaklara aktar- büyük bir yağmur fırtınası efekti yapmak için bir tepeyi yan-
mış ve aktardıkları bu tecrübeler zaman içerisinde toplumsal gın hortumlarıyla iyice suladı. Aşırı sulanan tepenin çökmesi
hafızayı oluşturmuştur. Yazının henüz icat edilmediği çağlar- sonucu meydana gelen heyelanda dört bilim insanı ve on bir
da sadece sözlü gelenekle aktarılan bu hafıza, yazının icadıy- izleyici hayatını kaybetti. Bu durum, bilimsel araştırmalarda
la kendisine yeni bir aktarma aracı bulmuştur. Eskilerin “Söz güvenlik önlemlerinin ihlali hâlinde nelerle karışılabileceğimizi
uçar, yazı kalır. Hatırda kalmaz, satırda kalır.” dediği gibi ya- bizlere bir kez daha gösterdi.
zıya geçirilmesi ile toplumsal hafızanın önündeki en önemli
tehdit olan “unutulma” sorunu ortadan kalkmıştır. Yazıyla Bilgilendirme (Bilgi Aktarma): Bir olay ya da konu ile ilgili bil-
birlikte ortaya çıkan edebî eserler toplumsal hafızanın yeni giler verme, okurları haberdar etme amacıyla yazılan medya
nesillere güçlü bir aktarıcısı olmuştur. Burada bir örnek ver- metinlerdir. Bu tür metinler, kurguya değil gerçeğe dayanır.
Örnek:
mek gerekirse Kaşgarlı Mahmud’un “Dîvânu Lugâti’t-Türk’ü Örnek:
Türklerin toplumsal hafızasının yansıtan önemli bir eserdir. Bilim insanları dünyanın en küçük yazıcısını üretti. Cepte bile
Çözüm: taşınabilecek kadar küçük olan bu yazıcı, gücünü şarj edi-
Çözüm:
Parçayı okuduğumuzda toplumsal hafızanın nasıl oluştuğun- lebilir bir pilden alıyor. Yazıcı, akıllı telefon ve bilgisayarlara
dan ve yazının icadıyla birlikte oluşan edebî eserlerin toplum- kablosuz olarak bağlanabiliyor ve tekerlekleri sayesinde ba-
sal hafızanın gelecek nesillere güvenle aktarılmasındaki ro- sılmak istenen belgeyi kâğıt üzerine kısa sürede aktarabiliyor.
lünden bahsedildiğini görüyoruz. Parçanın başlığı da konuyla
paralel ve parçanın tamamını kapsaması gerekliliğinden ha- İkna Etme: Okurun veya izleyicinin güvenini sağlayarak
reketle bu parçaya “Edebî Eserlerin Toplumsal Hafızaya Et- onları ikna etmek, onlara bir fikri aşılamak amacıyla yazılan
kisi” başlığını verebiliriz. medya metinleridir. Bu metinlerde inandırıcılığı sağlamak için
5. Medya Metinleri sayısal ve bilimsel veriler ile alıntılara yer verilebilir.
İnternet, sinema, televizyon, radyo, dergi ve gazete gibi ile- Örnek:
Örnek:
tişim araçlarındaki her türlü sözlü ve yazılı metinlere medya Diş hekimleri ülkemizde diş sağlığına gereken önemin veril-
metni denir. Medya metinleri “kültür aktarma, olay yorumla- mediğini dile getiriyor. Bu fikirlerini Sağlık Bakanlığı tarafında
ma, bilgilendirme, ikna etme, eğlendirme” gibi amaçlarla ya- yaptırılan bir araştırmayla destekleyen diş hekimleri yapılan
zılır. Bazı sorularda bizden medya metinlerinin hangi amaçla araştırmaya göre ülkemizde 12-13 yaşlarındaki her 100 ço-
yazıldığını belirlememiz istenir. Medya metinlerinin belli başlı cuktan 84’ünün dişlerinde çürük olduğunu, 30-34 yaş gru-
yazılış amaçları şunlardır: bundaysa 100 kişiden sadece 3’ünün dişlerinde çürük olma-
Kültür Aktarma: Bir toplumun kültürel değerlerini aktaran ve dığını ifade etti. Tüm bu sonuçlar bize, diş sağlığı konusunda
tanıtan medya metinleridir. Bu tür metinlerde genellikle geç- daha duyarlı olmamız gerektiğini gösteriyor.
miş dönemlerdeki kültürel ögelerin günümüze ulaştırılması
amacı güdülür. Eğlendirme: İzleyicinin ya da okuyucunun eğlenmesini sağ-
Örnek: lamak amacıyla yazılmış medya metinleridir.
Örnek:
Türk geleneklerinde bir çocuğun ilk dişi çıktığında buğday Örnek:
Örnek:
taneleri, nohut ile birlikte haşlanır. Haşlanan nohutla buğda- Çok konuşmaktan çenen ağrırsa bu adamı hatırla! Ashrita
ya; şeker, ceviz, badem, fındık, fıstık, kuru incir, üzüm gibi Furman, üst üste dizili 81 bardağı çenesinde taşıyabiliyor.
ürünler eklenip komşulara ve akrabalara dağıtılır. Yapılan bu Furman, asistanının yardımıyla tüm bardakları üst üste koyup
eylemin çocuğun dişlerini daha sağlam yapacağı ve çocuğun çenesine yerleştirdikten sonra bu camdan kuleyi 12,1 saniye
rızkının bol olmasını sağlayacağına inanılır. boyunca çenesinde tutarak rekorlar kitabına girdi. Elbette re-
Olay Yorumlama: Bir durum ya da olay hakkında gördük- kor girişimine hazırlanırken yaptığı antrenmanlarda yüzlerce
lerine, duyduklarına ve okuduklarına dayanarak yorumlar bardak kırdı. Furman’ın, gözünü sallanıp duran kuleden ayır-
yapmak; kendine göre çıkarımlarda bulunmaktır. Olay yo- maması gerek. Çünkü kule çok fazla sallanırsa yapılacak tek
rumlama amacıyla yazılan medya metinlerinde öznel ifadeler şey var: Kaçmak!
ağırlıkta olur.

76