Page 54 - 8.SINIF TEMEL KİTAP TÜRKÇE

2. Bölüm Cümlede Anlam TK TUR119

Yakın Anlamlı Cümleler / Anlamca Çelişen Cümleler / Örtülü 2. Anlamca Çelişen Cümleler
Anlam / Doğrudan ve Dolaylı Anlatım Aynı düşüncenin zıt durumlarını ifade eden cümlelerdir.
1. Yakın Anlamlı Cümleler Cümlelerden biri, düşünceyi olumlu yönden ele alırken diğeri
İfade ettiği duygu ve düşünce bakımından aynı olan cümle- aynı düşünceyi olumsuz yönden ele alır.
Örnek:
lere yakın anlamlı cümleler denir. Böyle cümlelerde benzer Örnek:
duygu ya da düşünceler, aynı anlamı verecek şekilde, farklı “Yeterli sermayeleri olmasa da aklını iyi kullananlar, kârlı bir
sözcüklerle ifade edilir. işe sahip olabilirler.”
Örnek:
Örnek: “Getirisi yüksek olan bir işi kurabilmek için öncelikle büyük
“Kendisine hedef belirlemeyen insanlar, ne yapacaklarını bil- bir sermayeye gerek vardır.”
mez bir hâlde hayatları boyunca oradan oraya savrulurlar.” Bu cümlelerde de sermaye kavramı üzerinde durulmuştur.
“Hiçbir amacı olmayan kişiler, yaşamlarını çekip çeviremez Birinci cümlede büyük bir sermaye olmadan da kârlı işler ya-
ve düzensiz bir hayat sürerler.” pılabileceği vurgulanırken ikinci cümlede sermaye olmadan
Yukarıdaki cümleleri ele aldıkları düşünce bakımından incelersek yüksek kârlı işler yapılamayacağı belirtilmiştir. Bu nedenle
bu cümlelerin yakın anlamlı olduklarını görürüz. Çünkü her iki cümleler anlamca çelişen cümlelerdir.
cümlede de “hedef yani amaç belirlemenin insanın hayatını sav-
rukluktan ve başıboşluktan kurtardığı” üzerinde durulmaktadır.
Etkinlik-1

Aşağıdaki tabloda verilen cümlelerden anlamca birbirlerine yakın olanları örnekteki gibi eşleştiriniz.

1. (e) Umutsuzluk, yürüdüğü yolu iyi tanımayan insanların a. Sanatçı, gerçeği alır; kendi düşleri ve fikirleriyle ona
içine çöreklenen bir duygudur. yenilik ve zenginlik katar.
2. ( ) Bir şiirin büyüklüğü, okurun düş gücüne bırakılan b. Bir deneyim, bir yığın öğütten daha etkilidir.
boşluklarla ölçülür.
3. ( ) Hiçbir sanatçı, gördüklerini bir fotoğraf gibi vermez; c. Gençlik yıllarında doğruyla yanlışı ayırt edebilmek, ol-
onları büyütüp küçülterek her birine yeni kareler ekler. dukça zordur.
d. Çocuklar, küçük yaşlardayken her türlü bilgiyle ve be-
4. ( ) Bir musibet, bin nasihatten yeğdir.
ceriyle şekil vermeye elverişlidirler.
5. ( ) Gençlikte iyi ile kötü arasında, kıl gibi ince bir fark var- e. Yaptığı işin ya da karşılaştığı sorunun bütün boyutlarını
dır bu farkı görebilmek, herkesin harcı değildir. kestiremeyenler, karamsar olurlar.
6. ( ) Çocuklar donmamış beton gibidir, üzerlerine ne dü- Yazmanın sıkıntısı, yaşamanınkinden hiç de az değil-
f.
şerse iz bırakır. dir.
7. ( ) İyi bir hayat hikâyesi yazmak bir hayat yaşamak kadar Şiirin değeri, okurun hayal gücünü harekete geçirme-
zordur. g. siyle orantılıdır.

3. Örtülü Anlam
Bir cümlede açıkça söylenmeyen ancak cümlenin yorumun- Fön: Bir cümle örtülü olarak birden çok şey söyleyebilir.
dan hareketle çıkarılabilecek diğer anlamlara örtülü anlam “Televizyon programlarının birçoğu, şiddet içerikli olduğu
denir. Bir cümlenin ifade ettiklerinden yola çıkarak ulaştığı- için çocukları olumsuz etkiliyor.” cümlesinden örtülü anlam
mız anlamlar, örtülü anlamı oluşturur. Sınavlarda bu konuda kapsamında şu yargılara ulaşılabilir:
çıkan sorularda “kesinlikle ulaşılır, kesin olarak söylenebilir • Televizyon programlarının çoğunda şiddet unsuru vardır.
vb.” soru ifadeleri kullanılır. • Bazı televizyon programlarında şiddete yer verilmemekte-
Örnek:
Örnek: dir.
“Türkiye’de üretilen bazı şampuanlar, saç dökülmesini ön- • Şiddete yer vermeyen program sayısı azdır.
lemede etkilidir.” cümlesinde örtülü anlam söz konusudur. • Çocukları olumsuz etkilemeyen programlar da vardır.
Çünkü bu cümleden “Türkiye’de pek çok şampuan üretildiği
ancak bunların bir kısmının saç dökülmesini önlemede yeter-
siz kaldığı” da anlaşılmaktadır.

52