Page 48 - 7..SINIF TEMEL KİTAP TÜRKÇE

2. Bölüm 7. Sınıf Türkçe

CÜMLE OLUŞTURMA / CÜMLE TAMAMLAMA / CÜMLE BİRLEŞTİRME

1. Cümle Oluşturma
Cümle oluşturma sorularında bir cümleyi oluşturan sözcükler karışık hâlde verilir ve bizden bu sözcükleri anlamlı ve kurallı bir
cümle oluşturacak şekilde sıralamamız istenir. Bu sorularda öncelikle yargı bildiren sözcüğü (yüklemi) belirlememiz gerekir.
Ardından diğer sözcükleri de yükleme bağlı olarak anlamlı bir şekilde sıralamalıyız. Cümle oluşturulurken sözcüklerin anlam ve
biçim bakımından uyum içinde olmasına dikkat etmeliyiz.
Örnek:
Örnek:
takındığı tavırda - insanın - gizlidir - özgürlüğü - kendisine yapılanlara karşı
I II III IV V
Yukarıdaki sözcüklerle anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturmak için öncelikle yüklemi belirlemeliyiz. Bir yargı bildirdiği için “giz-
lidir” ifadesi bu cümlenin yüklemidir. Diğer sözcükleri de yükleme bağlı olarak anlamlı şekilde sıralarsak “İnsanın özgürlüğü
kendisine yapılanlara karşı takındığı tavırda gizlidir.” cümlesine yani “II-IV-V-I-III” sıralamasına ulaşırız.

Etkinlik-1
Aşağıda verilen sözcük ve sözcük gruplarıyla anlamlı ve kurallı cümleler oluşturup altlarındaki kutucuklara yazınız.

a. uçar - kartallar - sürüyle - yalnız - kargalar b. oranda - bilgili - özgür - olduğumuz - oluruz

c. sırrı - gereksiz - terk etmektir - güzel - sözleri - ç. ol - kitap gibi - kimsenin - cahil - yanında - sessiz
konuşmanın

2. Cümleleri Anlamsal Yönden Birleştirme
Cümle birleştirme sorularında bizden iki veya daha fazla cümleyi Avrupa Hun Devleti, Avrupa’da kurulan ilk Türk devleti olup
tek bir cümlede birleştirmemiz istenir. Bu tür soruları çözerken, en parlak dönemini Attilla döneminde yaşamıştır.
I. Cümlelerdeki anahtar sözcükleri belirlemeliyiz.
II. İlk cümlenin ikinciyi ya da ikinci cümlenin ilkini anlamsal 3. Cümle Tamamlama
ve yapısal yönden tamamlaması gerektiğini göz önünde Cümle tamamlama sorularında cümlede boş bırakılan yerle-
bulundurmalıyız. rin cümlenin anlamına uygun şekilde tamamlanması istenir.
III. Birbirini destekleyen ifadeler olup olmadığına dikkat et- Eksik bir cümle tamamlanırken;
meliyiz. I. soru kökündeki yönerge,
IV. Seçeneklerde cümlelerde yer alan ifadelerinin bütününü II. cümlenin konusu ve ifade ettiği düşünce,
aramalıyız. III. cümlenin biçim özelliği (kişi, zaman, bağlaçlar vb.) göz
Örnek: önünde bulundurulmalıdır.
Örnek:
Örnek:
• Avrupa’da kurulan ilk Türk devleti Avrupa Hun Devleti’dir. Örnek:
• Avrupa Hun Devleti, en parlak dönemini Attila döneminde “İnsanlar; olgunlaştığında ---- yaptıklarının ---- olduğunu dü-
yaşamıştır. şünebilir, yaptıklarından ötürü pişmanlık duyabilir.”
Yukarıda verilen cümleleri incelediğimizde Avrupa’da kuru- Bu cümlede insanların yaptıklarından ötürü pişmanlık duya-
lan ilk Türk devleti ile bu devletin en parlak dönemini yaşatan bileceği üzerinde durulmuştur. Oluşan bu pişmanlığı insanla-
lideri anlam yönünden birbirini desteklemektedir. Bunu göz rın olgunlaşmasıyla ilişkilendirdiğimiz zaman birinci boşluğa
önünde bulundurarak iki cümleyi anlamca şu şekilde birleş- “gençken” ikinci boşluğa ise pişmanlık duyulacak bir davra-
tirebiliriz: nıştan hareketle “yanlış” sözcüğünün getirilmesi uygun olur.

46